Kody UFI na etykietach mieszanin niebezpiecznych

Załącznik VIII do Rozporządzenia CLP wprowadził obowiązek zgłaszania mieszanin niebezpiecznych za pośrednictwem Europejskiej Agencji Chemikaliów i nowego, ujednoliconego formatu zgłoszeń, obowiązującego w całej Uni Europejskiej. Z takim zgłoszeniem powiązany jest tzw. kod UFI (ang. unique formula identifie) czyli Niepowtarzalny Identyfikator Postaci Czynnej (Użytkowej).

Od 1 stycznia 2021 r. kod ten można znaleźć na etykietach mieszanin chemicznych, sklasyfikowanych i oznakowanych zgodnie z rozporządzeniem CLP. Ma on pomóc w identyfikacji zagrożeń wynikających ze stosowania produktów niebezpiecznych w sytuacji zagrożenia zdrowia i ułatwić służbom medycznym doradztwo w kwestii podjęcia odpowiedniego leczenia.

Czym są kody UFI?

Kod UFI to unikatowy 16-znakowy kod alfanumeryczny, który łączy informacje dotyczące składu mieszaniny, jej zastosowań i toksyczności z konkretną mieszaniną. Stanowi jeden z elementów zgłoszenia przekazywanego do portalu PCN (Poison Centres Notification). Identyfikator zawiera tylko i wyłącznie wielkie litery oraz podzielony jest na 4 bloczki oddzielone myślnikami. Identyfikator UFI tworzony jest za pomocą bezpłatnego generatora, który Europejska Agencja Chemikaliów udostępniła na swoim portalu. Do jego utworzenia potrzebny jest numer VAT firmy (w celu uniknięcia duplikacji kodów UFI) oraz numer mieszaniny (np. kod EAN) lub dowolny numer pomiędzy 0 a 268 435 455. 

Kod UFI obowiązkowo zamieszcza się na etykiecie produktu, który tego wymaga. Odstępstwo stanowią mieszaniny nieopakowane i mieszanki dostarczane do celów użytkowych w obiektach przemysłowych. Zamieszczenie numeru UFI w karcie charakterystyki jest dobrowolne, jednak dla mieszanin nieopakowanych zamieszcza się go w karcie obowiązkowo w sekcji 1.1.

Numer UFI nadawany jest tylko i wyłącznie dla jednego składu mieszaniny, ale jeden skład mieszaniny może mieć przypisanych kilka numerów UFI. Jakie są możliwe koncepcje nadawania tych identyfikatorów? Wszystkie produkty zawierające tę samą mieszaninę mogą mieć taki sam numer UFI, ale możemy nadać im równie dobrze inne kody UFI w zależności od produktu lub jego nazwy. Mieszaniny wprowadzane na konkretny rynek mogą mieć ten sam kod UFI lub możemy nadać go na podstawie języka używanego na etykiecie produktu.

Nowy numer UFI (a tym samym nowe zgłoszenie w portalu PCN ECHA) wymagany jest w sytuacji, gdy:

Dodajemy, zamieniamy lub usuwamy składnik mieszaniny;
Zmieniamy dostawcę mieszaniny w mieszaninie i kod UFI ze względu na zmiany składu, które wpływają na skład końcowej mieszaniny;
Gdy zmienią się stężenia składników poza ustalony w załączniku VIII CLP zakres.

Jakie mieszaniny wymagają identyfikatora UFI?

Kod UFI znaleźć można na produktach stanowiących mieszaniny niebezpieczne, zaklasyfikowane ze względu na zagrożenia dla zdrowia lub zagrożenia fizyczne na mocy rozporządzenia CLP. Przedsiębiorstwa mają czas do 1 stycznia 2025 roku, aby umieścić go na etykietach swoich produktów, jeżeli te produkty zostały wprowadzone do obrotu i zgłoszone w krajowym systemie (w Polsce ELDIOM) przed 1 stycznia 2021 roku. Dotyczy to mieszanin o zastosowaniu konsumenckim i profesjonalnym. Produkty o zastosowaniu przemysłowym będą wymagać identyfikatora UFI dopiero po 1 stycznia 2024 roku lub jeśli zostały zgłoszone w krajowym systemie przed tą datą, to od 1 stycznia 2025 roku.

Numer UFI można odnaleźć na etykietach produktów takich jak spoiwa, odświeżacze powietrza, detergenty, chemia ogrodnicza, farby i powłoki oraz wielu innych. Kody UFI nie są wymagane na etykietach kosmetyków lub produktów farmaceutycznych, ponieważ produkty te podlegają odrębnym przepisom.

Jak wiadomo opakowania i pojemniki dostępne na rynku występują w bardzo różnych kształtach i rozmiarach, dlatego numer UFI nie zawsze znajduje się w tym samym miejscu na etykiecie. Trzeba jednak umieścić go w miejscu widocznym, np. w pobliżu nazwy handlowej produktu, hasła ostrzegawczego lub piktogramów.

Podsumowanie

Chemikalia otaczają nas w codziennym życiu z każdej strony, nie ważne czy są to produkty używane w gospodarstwach domowych, czy też w profesjonalnych zakładach pracy. W sytuacji zagrożenia zdrowia pierwsze co robimy, to kontaktujemy się z służbami medycznymi w celu uzyskania pomocy. W ocenie ośrodków zatruć w dużej części odebranych połączeń trudność sprawiała szybka i dokładna identyfikacja danego produktu. Kod UFI ma zmienić tą sytuację i pomóc w powiązaniu danego numeru z etykiety z konkretną mieszaniną, która spowodowała zatrucie lub inny uszczerbek na zdrowiu.